«Βάλτε χρώμα στο πιάτο σας»… Μία φράση που οι διαιτολόγοι επαναλαμβάνουμε συνέχεια. Τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να συνθέσουν ένα ουράνιο τόξο χρωμάτων, καθένα από τα οποία συνεισφέρει με τον τρόπο του στην καλή υγεία.
Ας δούμε όμως τι κρύβεται πίσω από κάθε χρώμα.
.
Πορτοκαλί χρώμα:
Οι ουσίες που ευθύνονται για το πορτοκαλί χρώμα σε φρούτα και λαχανικά όπως, το καρότο, το μάνγκο, το πορτοκάλι και η κολοκύθα, είναι το α και β-καροτένιο. Οι δύο αυτές ουσίες ανήκουν στην ομάδα των καροτενοειδών. Το α και β-καροτένιο ονομάζονται πρόβιταμίνη Α, καθώς αποτελούν πρόδρομες ενώσεις της βιταμίνης Α, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα σημαντικά για τον οργανισμό μας. Η βιταμίνη Α έχει αντιοξειδωτική δράση, ενώ συμμετέχει και στη σύνθεση ορμονών, στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, και την κυτταρική ανάπτυξη.
.
Πράσινο χρώμα:
Το πράσινο χρώμα των λαχανικών οφείλεται στην παρουσία σε αυτά ενώσεων που ονομάζονται γλυκοσυνολικές. Ορισμένες από τις ενώσεις αυτές έχουν συσχετισθεί με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Πηγές των ουσιών αυτών είναι τα τρόφιμα, όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, το φρέσκο κρεμμυδάκι και τα λαχανάκια Βρυξελλών.
Επιπλέον, το πράσινο χρώμα είναι ένδειξη υψηλής περιεκτικότητας σιδήρου και φυλλικού οξέος.
.
Κόκκινο χρώμα:
Το έντονο κόκκινο χρώμα φυτικών τροφίμων όπως η ντομάτα και το καρπούζι, οφείλεται στο λυκοπένιο. Το λυκοπένιο ανήκει στην οικογένεια των καροτενοειδών και παρουσιάζει έντονη αντιοξειδωτική δράση, ενώ φαίνεται να προστατεύει από την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου, από καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς και από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Το βαθύ κόκκινο ή μοβ χρώμα των τροφίμων είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης κάποιων ενώσεων που ονομάζονται ανθοκυανίνες. Οι ανθοκυανίνες είναι φαινολικές ενώσεις που ανήκουν στην ομάδα των φλαβονοειδών. Οι ουσίες αυτές παρουσιάζουν επίσης αντιοξειδωτική δράση, προστατεύοντας από την καρκινογένεση. Τρόφιμα με βαθύ κόκκινο ή μοβ χρώμα είναι τα σταφύλια, τα μύρτιλα και τα μούρα.
Πορτοκαλί-κίτρινο χρώμα:
Το ανοιχτό πορτοκαλί χρώμα που πλησιάζει το κίτρινο σε τρόφιμα όπως, το πορτοκάλι, το πεπόνι, το μάνγκο, ο ανανάς, η μπανάνα κλπ, είναι αποτέλεσμα της ταυτόχρονης ύπαρξης των φλαβονοειδών με την β-κρυπτοξανθίνη.
Τα φλαβονοειδή εμφανίζουν αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές δράσεις. Λόγω της αντιοξειδωτικής τους ικανότητας, τα φλαβονοειδή προστατεύουν την LDL (καλή) χοληστερόλη από οξείδωση, εμποδίζοντας την εμφάνιση αθηροσκλήρωσης και καρδιαγγειακών νοσημάτων, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να παίζουν προστατευτικό ρόλο στην εμφάνιση εκφυλιστικών παθήσεων του νευρικού συστήματος, όπως η Νόσος Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
Η β- κρυπτοξανθίνη ανήκει στα καροτενοειδή, και άρα παρουσιάζει αντιοξειδωτική δράση, όμοια με το λυκοπένιο.
.
Πράσινο-κίτρινο χρώμα:
Το πρασινο- κίτρινο χρώμα οφείλεται στην παρουσία δύο φυσικών χρωστικών, της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης. Οι ενώσεις αυτές ανήκουν στην οικογένεια των ξανθοφυλλών, οι οποίες αποτελούν καροτενοειδή, και ευθύνονται για το κίτρινο χρώμα, το οποίο επισκιάζεται από το πράσινο χρώμα της χλωροφύλλης.
Όπως όλα τα καροτενοειδή, οι ξανθοφύλλες έχουν έντονη αντιοξειδωτική δράση. Η επιπλέον ευεργετική δράση τους είναι ότι προστατεύουν από την εμφάνιση οφθαλμολογικών προβλημάτων, όπως ο καταρράκτης.
.
Συμπερασματικά, η ποικιλία τροφίμων οπλίζει τον οργανισμό με πολλά και προστατευτικά συστατικά τα οποία συμβάλλουν στην πρόληψη ασθενειών και την καλή υγεία. Έτσι, δεν ξεχνάμε να καταναλώνουμε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως, φροντίζοντας να βάζουμε όσο περισσότερα χρώματα στο πιάτο μας.
.
Λένα Εμμανουήλ, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc Αθλητική Διατροφή
elemmanouil@gmail.com
Mind the Food 